ارتباط قرآن با هنر و آثار هنری چیست؟

وقتی صحبت از وجوه گوناگون دنیای هنر است، یکی از رایج‌ترین ابهامات و سؤالات، ارتباط قرآن با هنر است. در بررسی ارتباط قرآن با هنر تا به امروز پژوهش‌ها و تحقیقات زیادی شکل گرفته‌ است. نتیجه‌ای که از این پژوهش‌ها به دست آمده نیز شامل دستاوردهایی بسیار ارزشمند بوده است. وسعت و اهمیت این دستاوردها بیش از آن است که بتوان در یک مقاله به آن پرداخت. اما در یک نگاه کلی می‌توان گفت که بدون شک رابطه‌ای ناگسستنی میان دنیای هنر و قرآن دیده می‌شود. در ادامه سعی می‌کنیم نگاهی مختصر به مهم‌ترین ارکان ارتباط قرآن با هنر و آثار هنری بیاندازیم.

ارتباط قرآن با هنر

قرآن کریم سرشار از زیبایی است. بنابراین در نگاهی هنری‌تر می توان وجوه مختلف هنر را در این کتاب آسمانی پیدا کرد. یکی از قابل توجه‌ترین این وجوه، اشاره به خلقت زیبای هستی است که زوایای گوناگون این زیبایی بارها در آیات گوناگون مطرح شده است. از زیبایی خلق انسان گرفته تا زیبایی‌های موجود در طبیعت، آسمان، موجودات دریایی و … .

علاوه بر تأکید بر زیبایی جهان هستی، شاخه‌های از هنر را می‌توان مستقیماً در آیات قرآن کریم مشاهده کرد که این نیز خود از مهمترین جلوه‌های هنر در قرآن کریم است. به عنوان مثال از برجسته‌ترین جلوه‌های هنر در قرآن می‌توان به هنر قصه گویی اشاره کرد. همانطور که می‌دانید در کتاب قرآن وقایع تاریخی به صورتی قصه گون مطرح شده‌اند.

نکته دیگری که پیرامون بررسی همه جانبه ارتباط قرآن با هنر باید مد نظر قرار دهیم، تعریف کلی هنر اسلامی است. در یک تعریف کلی می‌توان یک اصل و قاعده کلی را برای شاخه‌های متنوع هنر بیان کرد. طبق این قاعده هنر، در سه لایه مخاطب را با خود درگیر و همراه می‌کند؛ جسم، روان و بعد معنوی وجود انسان. در بررسی ارتباط قرآن با هنر، می‌توان ردایتف که تأکید هنر اسلامی، بر تأثیر هنر بر بعد معنوی است. به طوری که هدف اصلی و والای هنر اسلامی، سوق دادن انسان به معنویات و فضاسازی‌های روحانی به شمار می‌رود.

حدیث درباره هنر از بزرگان اسلام

اما در بررسی ارتباط قرآن با هنر و جایگاه هنر در اسلام، می توان به احادیث نیز رجوع کرد. هر چند که اشاره‌های گوناگونی در احادیثی از بزرگان بزرگان به هنر شده است، اما می توان گفت از برجسته ترین این احادیث که جای تفکر و تأمل بسیار بیشتری دارد، احادیث امیر المؤمنین علی (ع) است. در یک حدیث درباره هنر از امیر مؤمنان که بسیاری از ما بارها آن را شنیده‌ایم می‌فرماید: “ان‌ّ الله جَمیل‌ٌ و یُحِب‌ُّ الجَمال‌َ” به معنی “خداوند زیباست‌ و زیبایی‌ را دوست‌ دارد”.

اما احادیث این امام بزرگوار در حیطه هنر به این محدود نمی‌شود. بلکه می‌توان بخش وسیعی از احادیثی که بارها تلویحاً به هنر اشاره کرده‌اند را در کتاب نهج البلاغه پیدا کرد. با بررسی جایگاه هنر در این کتاب ارزشمند، بارها با وجوه مختلف هنر رو به رو می شویم. اما در یک نگاه کلی طبق تحقیقات انجام شده، امیر المؤمنین در این کتاب در حدود ۷ بار به شاخه های گوناگون هنر اشاره کرده‌اند. این حوزه های هنر شامل موارد زیر می شوند:

• شعر
• خوشنویسی
• داستان گویی
• تصویر آفرینی
• رنگ شناسی
• نمایشنامه
• سخنوری

اگر بخواهیم به بعضی از احادیث این امام بزرگوار پیرامون بعضی از این شاخه ها بپردازیم، می توانیم به زمینه رنگ‌ها اشاره کنیم. به عنوان مثال در این کتاب چندین و چند بار رنگ سبز به مفاهیم گوناگون نسبت داده شده است. مفاهیمی چون زندگی، دنیا و ایمان. علاوه بر این رنگ سفید نیز در سخنان امام علی (ع) با توجه به جایگاه استفاده آن، نمادی از سفیدی و پاکی است. از طرفی همانطور که می دانید امروزه توجه به روانشناسی رنگ‌ها در خلق آثار هنری از ارکان دنیای گرافیک محسوب می شود. از این رو می توان به ارتباط معناداری بین حدیث درباره هنر و اصول و تکنیک‌های گرافیک امروزی دست پیدا کرد.

هنر قرآنی در عصر حاضر

همانطور که می‌دانید، هنر اسلامی از صدر اسلام تا به امروز دستخوش تغییرات گسترده‌ای شده است. این تغییرات به طور کلی شامل پیشرفت و شاخ و برگ‌ دادن به شاخه‌های گوناگون هنر اسلامی بوده است که توسط هنرمندان دوره‌های گوناگون شکل گرفته است. در عصر حاضر و در دنیای پیشرفته کنونی نیز هنرمدان تصمیم گرفته‌اند که هنر اسلامی را با پیشرفت‌ها و تکنولوژی‌های روز همراه کرده و از این فرصت طلایی برای خلق آثاری ارزشمند در این زمینه بهره بگیرند. به همین منظور در حال حاضر امکان اجرای بسیاری از زمینه‌های هنر اسلامی با استفاده از فناوری روز در اختیار علاقه‌مندان قرار دارد. مهم‌ترین این فناوری‌ها شامل نرم‌افزارهای گرافیکی می‌شود که باعث پیدایش هنر اسلامی دیجیتالی شده‌اند.

برای یادگیری هنر اسلامی مدرن از کجا شروع کنیم؟

اما سؤالی که درباره هنر اسلامی دیجیتالی مطرح است این است که برای یادگیری این شاخه از هنر از کجا باید شروع کنیم؟ در حال حاضر دوره‌های زیادی پیرامون آموزش برنامه‌ها و ابزارهای لازم برای خلق این دسته از هنرها وجود دارند. اما در ادامه دوره هیئت یار را به شما همراهان گرامی معرفی می‌کنیم که در آنها برنامه‌های گرافیکی با تمرکز بر هنر اسلامی آموزش داده‌اند.

دوره‌های هیئت یار در مجموعه خانه فتوشاپ

دوره‌های هیئت یار به طور کلی با هدف زمینه‌های گوناگون هنر اسلامی و مذهبی فراهم شده‌اند. از این جهت آموزش‌های متنوعی در این دسته در دسترس شما عزیزان قرار دارند. در ادامه به چند مورد از این دوره‌ها اشاره می‌کنیم تا با این دسته از آموزش‌ها بیشتر آشنا شوید.

برای مشاهده تمامی دوره های مجموعه هیئت یار اینجا کلیک کنید

آموزش تدوین هیئتی

در این دوره آموزش برنامه پریمیر که برنامه تخصصی برای ادیت انواع ویدئو است، با هدف تدوین انواع کلیپ‌های مذهبی و هیئتی آموزش داده می‌شود. همچنین در این دوره به نکات و تکنیک‌هایی برای فضاسازی هیئتی و مذهبی در کلیپ‌ها اشاره می‌شود.

طراحی پوستر هیئتی

در دوره طراحی پوستر هیئتی، طراحی انواع پوستر در برنامه فتوشاپ آموزش داده می‌شود. همینطور به نکاتی برای طراحی پوسترهایی با موضوعات هئیتی و مذهبی نیز پرداخته می‌شود.

طراحی لوگو هیئتی

در دوره آموزش طراحی لوگو هیئتی، طراحی انواع لوگو تایپ با موضوهات مذهبی آموزش داده می‌شود. با گذراندن این دوره می‌توانید نام‌ها، عبارات و جملات مذهبی را تبدیل به لوگو‌ تایپ کنید.