خوشنویسی اسلامی؛ از گذشته تاکنون
خوشنویسی اسلامی به طور یقین شاخص ترین هنر اسلامی است که تاکنون شناخته شده. نزدیکی با کلام قرآن و نوشتن این معجزه الهی، این فرصت را برای خوشنویسی بوجود آورده که در زیر چتر اسلام به کمال خود برسد. با خانه فتوشاپ همراه باشید تا کلامی چند در باب خوشنویسی اسلامی و اصول آن بیاموزیم.
در این صفحه می‌خوانید:
خط و قلم در قرآن
ن والقلم. و خداوند به قلم سوگند خورد. آیا قلم، کلید ورود به گنجینه اسرار الهی است؟ با توجه به نوع معجزه در اسلام که کتاب است و کتابت می خواهد، این احتمال دور از ذهن نیست که قلم جایگاهی عظیم در اسلام دارد. چه بهتر که هنگام استفاده از این قلم به اصول خوشنویسی اسلامی هم مسلط باشیم. در ادامه ابتدا خطوط اصلی را شرح می دهیم؛ سپس به خطوط رایج و مناسب برای استفاده در طراحی و گرافیک می پردازیم.
خوشنویسی اسلامی آنه‌ماری شمیل
قبل از بررسی پیشینه تاریخی خوشنویسی، با خانم آنه ماری شمیل آلمانی که اسلام شناس و شرق شناس نامدار است، آشنا شوید. کتاب خوشنویسی اسلامی خانم شمیل بی شک یکی از منابع مهم برای بررسی سبک های گوناگون خوشنویسی و کتیبه نگاری اسلامی است.
خانم شمیل در سنین جوانی به گردآوری و تألیف این اثر مشغول شد و یکی از کامل ترین کتاب‌ها را در این زمینه خلق کرد. هر چند در این مقال نمی گنجد ولی لازم دانستیم اشاره ای جداگانه شود که اگر علاقمند بودید کتاب ایشان را هم نگاهی بیاندازید. در ادامه تصاویری از کتاب‌های خانم شمیل را مشاهده می کنید.
برگردیم به اصول خطوط یا بهتر بگوییم خطوط اصول.
خطوط اصول
شش خط اصلی یا خطوط شش گانه یا اقلام سته که از آن بعنوان خطوط اصول نام برده می شود.
شناخت این خطوط مانند الفبای خوشنویسی حائز اهمیت است. از ابتدای اسلام، در عین استفاده از خطوط راست و کشیده کوفی و خطوط منحنی و شکل دار نسخ و غیره، این شش خط متمایز شده و بعنوان خطوط اصول شناخته می شوند که در قوانین و کلیات اشتراکات بسیار دارند. هر چند که در جزییات و دقایق با اصول خطوط دوازده گانه کمی تفاوت پیدا می کنند.
از ترکیب خطوط اصول خط های مختلفی هم حاصل شده که از آن جمله می توان به ترکیب خط نسخ و خطی دیگر به نام خط تعلیق اشاره کرد که منجر به تولید خطی با نام نستعلیق با حروف شکسته نسخ است که خطی کاربردی و زیبا در خوشنویسی اسلامی به حساب می آید.
برای اینکه اهمیت خطوط اصول را دریابیم، ضروری است که کمی در مورد اصول خطوط دوازده گانه بیشتر بدانیم.
اصول دوازده‌گانه خوشنویسی اسلامی
دوازده اصلی که ابن مقله بیضاوی شیرازی، وزیر ایرانی دوره عباسیان، به کمک برادرش در قرن سه و چهار معین کرد، نه تنها تا به امروز هم اهمیت دارد بلکه در دنیای غرب هم تدریس می شوند. همین ابن مقله بود که خطوط ششگانه یا خطوط اصول را معرفی نمود.
اصول دوازده گانه عبارت است از:
- ترکیب یا هماهنگی
- کرسی یا قالب پذیری
- نسبت هم اندازگی
- ضعف
- قوت
- سطح
- دور
- صعود مجازی
- نزول
- اصول
- صفا یا شادابی
- شأن یا دلنشینی
از ترکیب این اصول، اصول مرکبی حاصل شد که بعدها در خوشنویسی رواج بیشتری یافت.
برای مثال قاعده حسن تشکیل یا خوش ساختی از ترکیب قواعد اصول و نسبت پدید آمده و خود قائده اصول از ترکیب قواعد قوت، ضعف، سطح، دور، صعود، نزول، سواد، بیاض و ارسال و به معنای استحکام و حسن نگارش حروف آورده شده است.
لیست خطوط رایج
خطوط بسیاری هستند که در خوشنویسی اسلامی استفاده می شوند. اما اگر به تعدادی از این خطوط اگر بخواهیم اشاره کنیم بد نیست نگاهی به این خطوط داشته باشیم:
کوفی، بنایی، نسخ، ثلث، محقق، ریحان، تعلیق، توقیع، اجازه، جلی، دیوانی، دیوانی جلی، دیوانی خفی، رقاع، رقعه، مسلسل، سنبلی، آندلسی یا مغربی، سیاق، شجری، شکسته، نستعلیق، شکسته‌نستعلیق، کرشمه، معلی، سفیر، استادی.
شما چه خطوطی را به لیست بالا اضافه می کنید؟
خطوط مناسب طراحی گرافیک در خوشنویسی اسلامی
بعد از شناخت نسبی نسبت به قوانین و قواعد نوشتاری در خوشنویسی اسلامی بد نیست بررسی کنیم و ببینیم کدام خطوط تبدیل به فونت شده و در حال حاضر در طراحی کاربرد دارد.
فونت تحریر
این فونت بر پایه نسخ طراحی شده و از فونت های مشترک فارسی و عربی است. این فونت برای طراحی گرافیکی و بخصوص برای خوشنویسی اسلامی بهینه شده است و شما می توانید با خرید لایسنس این فونت، بروزرسانی های بعدی را نیز از تولید کننده این اثر دریافت کنید. تمامی فواصل در این فونت بازطراحی شده و یک فونت نسخ قابل قبول در خدمت طراحان گرافیک ارائه داده است.
فونت فرهنگ
یک فونت سنگین و ترکیبی و مناسب دو زبان فارسی و عربی است. در این فونت اعراب گذاری بسیار زیبا و خوانا صورت گرفته و بنا به مورد استفاده می تواند آثار موقر و کاربردی خلق کند. برای خرید این فونت می توانید به سایت سازنده فونت فرهنگ سری بزنید.
فونت های بسیاری است که شما می توانید به این لیست اضافه کنید و به دوستان خود پیشنهاد دهید. بعنوان یک طراح و گرافیست حوزه دینی و اسلامی، شناخت کافی در زمینه خوشنویسی اسلامی باعث خواهد شد که آثاری بر مبنای اصول و همینطور زیبا، خلق کنید و ذهن خود را جهت دهی کنید تا میراث شناخته شده سالیان و قرن ها را به مخاطبان آثار خود هدیه دهید.
[epic_element_blocklink first_title=”مشاهده آموزش‌های هیئت‌یار” title_url=”https://rahagfx.com/%d9%87%db%8c%d8%a6%d8%aa-%db%8c%d8%a7%d8%b1/”]
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
۸ روش برای بهینه سازی تصاویر سایت
چگونه طراح پروداکتیوتری باشیم؟ مدیریت پروژه برای طراحان
طراحی کاراکتر وکتور از صفر تا صد
۱۰ قانون طلایی طراحی لوگو
معنای رنگ ها در فرهنگ های مختلف و کاربرد آنها در گرافیک
دیدگاهتان را بنویسید