روانشناسی طراحی | ۱۵ اصل که هر طراح UI/UX باید بداند
به عنوان یک طراح مسئولیت سنگینی برای شکل دادن دنیای اطرافمان به عهده ماست. ما می توانیم از پترن ها و شکل ها برای طراحی گرافیکی محصولات یا خدماتی استفاده کنیم که قرار است هر روز توسط افراد زیادی دیده شوند. اما چطور می توانیم تجربه ای خلق کنیم که در کنار حل یک مشکل، برای افراد معنادار نیز باشد؟ روانشناسی طراحی اینجا به کارمان میآید.
برای درگیر کردن مخاطب با یک طرح گرافیکی باید از روانشناسی طراحی آگاه باشیم. بدانیم که چه چیزهایی باعث میشود که کاربر رفتارهای به خصوصی را داشته باشد. برای شروع باید بدانید که هر تعاملی که شخصی در دنیای دیجیتالی دارد یک الگو را دنبال میکند:
اطلاعات: کاربر اطلاعات را فیلتر میکند.
مفهوم: به دنبال معنا و مفهوم می گردد.
زمان: در یک مدت زمان مشخص کاری را انجام میدهد.
حافظه: تاثیر آن تعامل در حافظه کاربر باقی خواهد ماند.
در این مقاله از خانه فتوشاپ، برای هرکدام از این مراحل لیستی از اصول طراحی و تعصبات شناختی را آورده ایم تا بتوانید در طراحی های آینده خود از آنها استفاده نمایید. با ما همراه باشید.
در این صفحه میخوانید:
اطلاعات
اولین مرحله از تعامل کاربر با محصول شما، فیلتر کردن اطلاعات پیش روی اووست. چند اصل در روانشناسی طراحی میتوانند در این مرحله به کمک شما بیایند.
-
قانون هیک (Hick’s Law)
قانون هیک یک اصل روانشناسی است که میگوید زمان لازم برای تصمیم گیری در صورت متعدد بودن یا پیچیده شدن انتخاب های پیش رو، بالا می رود.
نکات طراحی:
- کارهای پیچیده را به مراحل کوچک تقسیم کنید تا بار شناختی آن را کم نمایید.
- کارهای پیچیده را به انتهای فرایند اختصاص دهید.
- اگر کم کردن تعداد گزینه ها امکان پذیر نیست، تا جای ممکن محتوای موجود را برای خواندن ساده کنید.
-
پرایمینگ
(Primin)
پرایمینگ یا زمینه سازی، پدیده ای است که روی نوع حافظه درگیر در فرایند تصمیم گیری تاثیر می گذارد. به این صورت که موقتاً دسترسی به واحد دانش مربوط به محرکی که اخیراً دیده شده را افزایش میدهد.
نکات طراحی:
- از تصاویر یا ویدیوها برای شفاف سازی مزایای محصول یا سرویس خود استفاده کنید.
-
بار شناختی (Cognitive Load)
تئوری بار شناختی میگوید که یادگیری وقتی کاربران و طراحان یک مدل ذهنی مشترک را دنبال کنند، ساده تر خواهد بود.
حافظه ظرفیت محدودی دارد. پس بهترین کار این است ذهن کاربر با اطلاعات اضافی پر نکنید. بار اضافی اطلاعات میتواند شانس کاربر در رها کردن یک فرایند را بالا ببرد.
وقتی یک مسیر را رسم میکنید از تفاوت ها آگاه باشید. بیشتر اوقات تفاوت بین یک شخص متخصص و یک کاربر عادی میزان آشنایی آنها با متریال مورد استفاده شماست.
نکات طراحی
- اطلاعات تکراری را حذف کنید
- با استفاده از صدا و تصویر برای انتقال اطلاعات، کاربر را بیشتر درگیر کنید
- اطلاعات را به گونه ای مرتب کنید که منطقی باشد
- از راهنماهای بصری برای جلوگیری از یادگیری اشتباه استفاده کنید.
-
افشای تدریجی (Progressive disclosure)
ویژگی های پیچیده را تنها زمانی به کاربر نشان دهید که او میتواند آنها را پیش بینی کند. وقتی یک تجربه کاربری طراحی میکنید، انواع مختلفی از کاربران با سطوح دانش مختلف باید مورد توجه شما قرار گیرند. تا بتوانید طراحی خود را مطابق با نیازهای آنها انجام دهید.
نکات طراحی
- سناریوها را شناسایی کنید و داستان های متفاوتی برای نوع کاربران مختلف بنویسید. شامل موضوع و دلایلی که کاربر باید از محصول یا سرویس استفاده کند.
- تست استفاده پذیری را انجام دهید و زمان، دقت، درصد موفقیت و رضایت را اندازه بگیرید
-
تاثیر قابلیت استفاده زیبایی شناختی (Aesthetic-usability effect)
یک طراحی زیبا میتواند واکنش های مثبتی را در ذهن مخاطبین در پی داشته باشد و در نتیجه تحمل آنها در برابر خطاهای احتمالی را بالا ببرد. همچنین میتواند دقت در به کارگیری محصول را نیز بهبود بخشد.
نکات طراحی
- از اصول زیبایی شناختی در روانشناسی طراحی برای کشف نوع تعامل کاربران با یک المان استفاده کنید. اگر کاربر میخواهد دکمه ای جای کادر متنی را بگیرد، این تغییر را اعمال کنید.
مفهوم
مرحله بعدی تعامل کاربر با محصول شما این است که اطلاعات ارائه شده منطقی باشند. در ادامه اصول روانشناسی طراحی برای موفقیت در این مرحله را با هم می بینیم.
-
تأیید اجتماعی (social proof)
اگر اطلاعات شما مبهم یا ناقص باشد یا کاربری از تصمیم خود مطمئن نباشد، نظر دیگران را خواهد پذیرفت. هرچه تعداد افرادی که چیزی را پیشنهاد دادهاند بیشتر شود، این تایید اجتماعی هم بیشتر خواهد شد.
نکات طراحی
- تایید اجتماعی محصول یا سرویس خود را به بهترین شکل ارائه کنید.
- نظرات کاربران در قالب ویدیو می توانند بسیار موثر باشند.
- شکاف
کنجکاوی (Curiosity gap)
تفاوت بین چیزی که کاربران می دانند و چیزی که نیاز دارند بدانند، محرکی است که باعث میشود خلاءی برای کنجکاوی ایجاد شود.
نکات طراحی
- با تیترهای درگیر کننده کنجکاوی کاربر را برانگیزید.
- مردم میخواهند وقتی تصمیمی می گیرند از آن مطمئن باشند. از جملاتی که کلماتی مانند “توانستن”، “انجام دادن” و “حتماً” در گفتگوهای خود استفاده کنید تا قطعیت را برسانید.
-
مدل های ذهنی (Mental models)
مدل های ذهنی به ما کمک میکنند تا بتوانیم واقعیت را بر اساس ساخت یک ارائه شخصی از دنیای بیرون درک کنیم. فارغ از اینکه چقدر این برداشت واقعیت دارد.
ما هرکدام دنیا به طریقی می بینیم. به همین خاطر مدل ذهنی خود را داریم. همدردی با مخاطب به این معناست که از مدل ذهنی آنها باخبر باشیم و با توجه به آن طراحی کنیم. هر اشتباه یا سوتفاهمی بین محصول و کاربر میتواند منجر به عدم استفاده او یا ادامه دادن فرایند خرید شود.
نکات طراحی
- هر زمان که ممکن است از لیبل ها استفاده کنید و توضیح دهید که رابط کاربری شما چگونه کار میکند.
- از المان های متقارن استفاده کنید تا بتوانید هارمونی طراحی خود را حفظ نمایید.
- قانون
میلر (Miller’s Law)
یک فرد به طور متوسط میتواند ۷ مورد را در ذهن فعال خود نگه دارد.
نکات طراحی
- محتواها را در گروه های کوچکی قرار دهید تا بتوانید درک و پردازش آنها را آسان تر کنید.
- به خاطر داشته باشید که ظرفیت حافظه کوتاه برای هر شخصی با شخص دیگر فرق میکند. پس عدد ۷ را به عنوان تعداد ثابت در نظر نگیرید.
زمان
بعد از فیلتر کردن اطلاعات و معنا بخشیدن به آنها، مرحله بعدی تعامل کاربر اقدام کردن در یک بازه زمانی مشخص است. در این قسمت پیشنهاداتی بر اساس روانشناسی طراحی را خواهیم دید که به شما کمک میکنند تا بتوانید به این مهم دست یابید.
-
حلقه های سرمایه گذاری (Investment Loops)
مغز ما سیستم منحصر به فردی دارد که همیشه به دنبال جایزه است. محصولاتی که عادت سازی میکنند اطلاعاتی درباره رفتار کاربر و مشخصاتش جمع آوری میکنند تا بتوانند تجربه ای برای اساس آن بسازند که شامل حلقه محرک، عمل، جایزه و سرمایه گذاری میشود. به عبارت دیگر، تکرار بیشتر به معنای استفاده بیشتر خواهد بود.
برای مثال در توییتر سرمایه گذاری همان فالو کردن است. حتی اگر هیچ جایزه ای در لحظه به شما داده نشود اما خدماتی که به شما داده میشود آنقدر با ارزش است که احتمال استفاده مجدد از اپلیکیشن را بالا می برد.
نکات طراحی
- به کاربران وقتی کاری انجام میدهند، جایزه یا بازخوردی بدهید. (بعد از خرید کردن، معرفی دوستان و …)
-
تعهد و انسجام (Commitment & consistency)
هر تعاملی با یک محصول میتواند برای کاربر به عنوان یک تهدید تلقی شود. پس درخواست هایی که از کاربر دارید را در حداقل نگه دارید. هر سوالی از طرف شما و هر اقدامی از طرف کاربر به چشم یک تعهد دیده میشود. پس منجسم باشید و تهدیدات را تا جای ممکن کم کنید.
نکات طراحی
- با فعالیت های مورد قبول عام کار را شروع کنید تا اعتماد کاربر را جلب کنید. وقتی به اندازه کافی محرک های مثبت داشتید، از آنها دعوت کنید تا کاری عمیق تر انجام دهند. (خرید یا سابسکرایب کردن)
- کارهای بزرگ را به مراحل کوچک تقسیم کنید. با این کار بار شناختی مورد نیاز برای به انجام رساندن کاری را کم میکنید.
حافظه
بعد از انجام کاری، کاربران احساس ناشی از آن اقدام را به خاطر خواهند سپرد. با نکات زیر و با استفاده از روانشناسی طراحی میتوانید تجربه خوبی از این اقدام داشته باشند.
-
فراهم کردن نقاط خروج (Provide exit points)
همیشه نقاط خروج را فراهم کنید. کاربران را دعوت کنید تا در قله تجربه خروج کنید. خروجی که با تاخیر همراه باشد میتواند کل تجربه را خراب کند. چرا که اطلاعات یا مراحل غیرضروری کاربر را از مقصود اصلی او دور خواهد کرد.
نکات طراحی
- از سیستم صف و رابط کاربری یوتیوب و نتفلیکس الهام بگیرید.
- وقتی کاری به پایان می رسد با پیغام به کاربر نشان دهید.
-
قاعده پایان اوج
کاربران تجربه خود را با اوجی که دارند و پایانی که تجربه میکنند می سنجند. آنها کاری به میانگین یا تجربه کلی خود ندارند. نقاط اوج یا فرود تجربه کاربری است که در ذهن می ماند.
نکات طراحی
- وقتی کاربر کار مهمی را به پایان می رساند با او جشن بگیرید.
- از ابتدا کاری کنید که پایان یک تجربه در اوج خود باشد.
-
تاثیر زیگارنیک (Zeigarnik Effect)
کاری در حال انجام میتواند تنش هایی ایجاد کند که فقط با به پایان رسیدن آن کار حل میشود. مردم نسبت به کارهای نیمه کاره یا ناقص احساس اضطرار پیدا میکنند. اطلاعات ناقص میتواند در آنها استرس ایجاد کند و در نتیجه مشتاقشان کند تا آن را تکمیل نمایند.
نکات طراحی
- کاربران خود را دعوت به کشف محتواهای اضافی کنید.
- یک نوار پیشرفت در اپلیکیشن در نظر بگیرید که شانس تکمیل شدن فرایند توسط کاربر را بالا برد.
-
تاثیر نقل داستان (Storytelling effect)
واکنش ناخودآگاهی ما ترتیب دادن و دادن معنا به مشاهداتمان است. داستان ها میتواند جزئیاتی درباره شخصیت ها، مکان ها و رویدادها بدهند در حالیکه ما با قهرمانان داستان احساس همدلی می کنیم. داستان های معنادار میتوانند واکنش های قوی را بر انگیزند و در نتیجه در خاطر بمانند.
نکات طراحی
- از روایت داستان برای توضیح یک نقطه نظر استفاده کنید.
- سناریویی تعریف کنید که طی آن به کاربران کمک میکنید تا بتوانند درک کنند چطور از طریق طراحی شما میتوانند مشکل خود را حل کنند.
با رعایت نکات مهم روانشناسی طراحی میتوانید طراحی رابط کاربری یا تجربه کاربری استانداردی داشته باشید. برای عملی کردن این ایده ها هم کافیست ابزارهای طراحی مرتبط را یاد بگیرید. یکی از بهترین ابزارهای طراحی UI از محصولات شرکت ادوبی، ادوبی ایکس دی است. برای یادگیری این نرم افزار کاربردی کافیست روی تصویر زیر کلیک کنید. از اینکه همراه ما بودید، سپاسگزاریم.
درباره سپیده خسروآبادی
از بچگی به هنر و گرافیک علاقه داشتم. تو دانشگاه رشته تکنولوژی نرم افزار رو انتخاب کردم و کم کم به سمت گرافیک کامپیوتری کشیده شدم. حالا سالهاست که نرم افزارهای محبوب این حوزه رو تدریس میکنم و درباره گرافیک مینویسم. با کلیک روی دکمه زیر میتونید نوشته های من رو دنبال کنید.
نوشته های بیشتر از سپیده خسروآبادی
دیدگاهتان را بنویسید