اصول ترکیب بندی در طراحی گرافیک ( ۷ اصل اساسی و مهم )

منظور از ترکیب بندی در طراحی گرافیک، نوع چیدمان گرافیک‌ها کنار هم است. شاید شما هم تجربه کرده باشید که بخواهید چند چیز را در یک کار با هم ترکیب کنید، اما ندانید هر عنصر را باید کجا قرار دهید. خب همانطور که می‌توانید حدس بزنید، چیدمان این عناصر در دنیای گرافیک تصادفی نیست. پس باید چه کنیم؟ یک سری قوانین در گرافیک دیزاین وجود دارند که در چنین مواقعی می‌توانند گره‌گشا باشند. مهم‌ترین این قوانین هم کنار هم جمع شده‌اند و اصول ترکیب بندی در طراحی گرافیک نام گرفته‌اند. در این راهنما ۷ اصل این مجموعه قوانین را با هم می‌بینیم.

اصل اول: تعادل (Balance)

بیایید با یک مثال عامیانه، مفهوم تعادل در اصول ترکیب بندی در طراحی گرافیک را تعریف کنیم. وقتی شما به یک میوه‌فروشی می‌روید و یک کیلو موز و یک کیلو سیب می‌خرید، وقتی این دو تا را روی دو کفه یک ترازو قرار دهید، هر دو کفه در یک سطح می‌ایستند. این یعنی تعادل.

در طراحی گرافیک هم تعادل به همین شکل است؛ اما در گرافیک، به جای وزن اشیاء، با “وزن بصری” سر و کار داریم. وزن بصری یعنی این که مثلاً یک عنصر در ذهن مخاطب سنگینی می‌کند یا نه.

اصل تعادل می‌گوید وزن بصری عناصر طرح‌ها را باید به طور مساوی در جاهای مختلف پخش کنید. یعنی هیچ جای کار نباید احساس سنگینی یا سبکی بیش از حد به چشم مخاطب بدهد.

دقت کنید که علاوه بر شکل‌ها، رنگ‌ها هم وزن بصری دارند. یعنی هم یک شکل بزرگ‌تر وزن بصری بیشتری دارد و هم شکلی که رنگ پررنگ‌تری دارد. قسمت‌های کم‌رنگ‌تر در کار، حس سبکی بیشتری را در آن قسمت تداعی می‌کنند.

تعادل متقارن و نامتقارن

خود اصل تقارن، دو نوع دارد: متقارن و نامتقارن.

فرض کنید یک کوزه در کارتان طراحی کرده‌اید. اگر یک خط وسط این کوزه بکشیم، می‌توانیم متقارن یا نامتقارن بودن آن را تشخیص دهیم. اگر هر دو طرف این خط عین هم باشند، تعادل از نوع قرینه است.

تعادل متقارن مثل:

• صورت انسان
• بدن انسان
• برگ
• لپ‌تاپ
•  و هر چیزی که سمت راستش شبیه سمت چپش باشد.

اما اگر برای مثال نصف کوزه گرد باشد و نصف دیگر منحنی بیشتری داشته باشد، در این صورت کوزه متعادل است؛ اما این بار از نوع نامتقارن. یعنی باز هم وزن بصری در کار به تساوی تقسیم شده؛ اما اینطور نیست که دو طرف کار عیناً مثل هم باشند.

اصل دوم: تضاد (Contrast)

مفهوم تضاد از اسمش مشخص است. تضاد یا کنتراست را در هر چیزی می‌توانیم پیدا کنیم؛ مثل:

• روز و شب
• سیاه و سفید
• بلند و کوتاه
• بزرگ و کوچک
• گرم و سرد

اما وقتی صحبت از تضاد در اصول ترکیب بندی در طراحی گرافیک است، بیشتر روی رنگ‌ها تأکید داریم؛ یعنی استفاده از رنگ‌های متضاد در کنار هم.

وقتی که در طراحی‌ها از تضاد استفاده می‌کنیم، تصویر چشم‌نواز می‌شود. از طرفی استفاده از رنگ‌های متضاد، بهترین روش برای برجسه‌سازی یک عنصر است. مثلاً اگر می‌خواهید یک توپ را در یک تصویر به مرکز توجه تبدیل کنید، بهتر است رنگ آن را با رنگ اطرافش یا بک‌گراندش متضاد در نظر بگیرید.

می‌توانید اینجا کلیک کنید تا با شناخت “چرخه رنگ” با رنگ‌های متضاد هم بهتر آشنا شوید.

اصل سوم: تاکید (Emphasis)

تأکید یعنی توجه به یک چیز به صورت خاص در میان چیزهای دیگر. بگذارید این اصل از اصول ترکیب بندی در طراحی گرافیک را با یک مثال توضیح دهیم.

اگر بخواهید بین ۱۰۰ نوشابه در یک عکس، کوکا کولا را تبلیغ کنید چه کار می‌کنید که بین آن همه نوشابه، این عنصر دیده شود و نگاه مخاطب همان اول روی کوکاکولا قفل شود؟ هر کاری که برای برجسته‌ کردن کوکاکولا انجام می‌دهید، همان اصل تأکید است. حالا این کار می‌تواند با موارد زیر انجام گیرد:

• رنگ
• روشنی و تاریکی
• تضاد
• جهت
• و …

برای مثال می‌توانیم کوکاکولا را به  یک رنگ گرم و هیجان‌انگیز مثل قرمز مایل به نارنجی درآوریم و مابقی را به رنگ سرد آبی.

اصل چهارم: حرکت (Movement)

اصل حرکت، به چشم مخاطب جهت می‌دهد. بنابراین می‌توانیم در طرح‌هایمان ار حرکت استفاده کنیم تا چشم بیننده را در همان مسیری که می‌خواهیم هدایت کنیم.

برای مثال شما طرحی می‌کشید که قصد دارید مخاطب با دیدن آن ناخودآگاه به جزیره دور دست خیره شود. خب با استفاده از اصل حرکت می‌توانید حرکت پنگوئن‌های ساحل را نشان دهید که دارند به سمت جزیره حرکت می‌کنند.

اصل پنجم و ششم : نقش و ریتم ( Pattern-Rhytm)

ما اصل پنجم و ششم را کنار هم آورده‌ایم چون تعریف این دو اصل بسیار نزدیک به هم است. نقش و ریتم، هر دو به طرح‌های تکرارشونده اشاره دارند.

مثلاً اگر به الگوهای فرش یا پارچه دقت کنید، می‌بینید که تمام آن‌ها دارای خاصیت تکرارپذیری هستند. یعنی طراح الگو یک طرح کلی را خلق کرده و آن طرح را با ریتم خاصی روی پارچه یا فرش تکرار کرده است. نقش و ریتم، هر دو می‌توانند حس انسجام جذابی را به کار بدهند.

اصل هفتم: یگانگی (UNITY)

و در آخر  می‌رسیم به به یگانگی در  یک اثر هنری. یگانگی یک اثر هنری زمانی به طور کامل خودش را نشان می‌دهد که تمام اجزا و اِلِمان‌های اثر، یک ساختمان یا ساختار واحد را شکل می‌دهند. یعنی تمام فرم‌ها، رنگ‌ها، نوشته‌ها و هر چیزی که در اثر هنری می‌بینید، در یک مجموعه به هم مرتبط و منسجم باشند.

نکته آخر

یادتان باشد که تمام اصول ترکیب بندی در طراحی گرافیک به هم گره خورده‌اند و اصلاً جدا از هم نیستند. این اصول مکمل یکدیگرند و در صورتی که در کنار هم در یک طرح استفاده شوند، نتیجه بی‌نظیری را رقم می‌زنند.