تفاوت بین سیستم رنگی RGB و CMYK

یکی از مهم‌ترین مواردی که به عنوان یک طراح باید بدانید، تفاوت بین سیستم رنگی RGB و CMYK است. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید تا تفاوت بین این دو سیستم رنگی و کاربردهای هر کدام را با هم ببینیم.

اول از همه بهتر است بدانیم که RGB و CMYK به چه معنی‌اند؟

• CMYK مخفف Cyan (فیروزه‌ای) ،Magenta (ارغوانی)، Yellow (زرد) و Black (مشکی) است.
• RGB مخفف Red (قرمز)، Green (سبز) و Blue (آبی) است.

نور و رنگ

حالا بیایید کمی در مورد مقولۀ نور و رنگ صحبت کنیم. همان‌طور که می‌دانید رنگ‌ها فقط با نور دیده می‌شوند. یعنی اگر نوری نباشد، ما هیچ رنگی را نمی‌توانیم ببینیم. خود نور معمولی از همۀ رنگ‌ها تشکیل شده که به آن طیف رنگی می‌گوییم.

برای مثال وقتی ما به یک گیاه سبز نگاه می‌کنیم، همان لحظه گیاه در حال جذب همۀ طیف‌های نور، غیر از طیف سبز آن است. موج سبز نور توسط گیاه به چشم ما بازتاب می‌شود و ما گیاه را می‌بینیم و به رنگ سبز هم می‌بینیم. حالا وقتی به یک جسم سیاه نور می‌تابانیم، چون رنگ سیاه بین رنگ‌های نور وجود ندارد، هیچ رنگی بازتاب داده نمی‌شود و ما جسم را سیاه می‌بینیم. و برعکس، وقتی مثلاً به یک کاغذ سفید نور میتابانیم، کاغذ را سفید می‌بینیم چون هیچکدام از طیف‌های رنگ را جذب نمی‌کند و همۀ رنگ‌ها را منعکس می‌کند. جالب است بدانید که در یک صفحه نمایش، هر چیزی با هر رنگی که می‌بینیم، از پیکسل‌های نور قرمز، سبز و آبی تشکیل شده‌اند.

شاید رایج‌ترین سؤال در مورد سیستم‌های رنگی RGB و CMYK این باشد که چرا هیچ کدام از آن‌ها ترکیب همان رنگ‌های اصلی که از قبل می‌شناسیم یعنی زرد، قرمز و آبی نیستند؟ در ادامه در مورد این تفاوت صحبت می‌کنیم.

تفاوت بین سیستم‌های رنگی RGB و CMYK و رنگ‌های اصلی چیست؟

خب از آنجایی‌که در مدرسه به ما یاد داده‌اند که رنگ‌های اصلی قرمز ، زرد و آبی هستند، در ذهنمان همیشه فقط این سه رنگ را رنگ‌های اصلی می‌دانیم. اما هنرمندان و طراحان در ابتدای آموزش خود یاد می‌گیرند که مقولۀ رنگ پیچیده‌تر از این است و زرد و قرمز و آبی فقط یکی از سیستم‌های رنگی است!

از لحاظ تکنیکی می‌توانیم در یک کار چند سیستم رنگی داشته باشیم که RGB و CMYK رایج‌ترین سیستم‌های رنگی دنیا در طراحی هستند. چرا؟ چون می‌توانند به راحتی همۀ رنگ‌ها را از هر طیفی تولید کنند.

برای اینکه تفاوت بین سیستم‌های رنگی RGB و CMYK و رنگ‌های اصلی که از قبل می‌شناختیم را بهتر درک کنیم، یک دور این سه سیستم رنگی را مرور می‌کنیم:

• زرد، قرمزو آبی همان رنگ‌هایی هستند که در مدرسه به عنوان رنگ‌های اصلی یاد گرفتیم و یکی از سیستم‌های رنگی هستند.
• CMYK یک سیستم رنگی است که بیشتر زمانی استفاده می شود که پای رنگدانه‌ها یا هر عنصر فیزیکی دیگری وسط است. مثلاً وقتی می‌خواهیم یک طراحی را پرینت بگیریم، بهتر است از آن طرح با سیستم رنگی CMYK خروجی بگیریم. چون این رنگدانه ها هستند که در یک کار چاپی نقش اصلی را ایفا می‌کنند.
• سیستم رنگی RGB هم زمانی کاربر بهتری دارد که حرف نور وسط است (یعنی بر خلاف CMYK عنصرهای غیر فیزیکی مطرح‌اند). مثل صفحه نمایش‌های دیجیتالی کامپیوتر، تلفن و … .

سیستم‌های رنگی کاهشی و افزایشی

این نکته را باید بدانید که تقسیم‌بندی رنگ‌ها بر اساس سیستم‌های رنگی است. مثل همان سه رنگ اصلی که تقریباً همه‌مان می‌شناسیم (قرمز، آبی، زرد). اما با این که این سیستم رنگی از همۀ سیستم‌ها شناخته شده‌تر است، در طراحی سیستم‌های رنگی مهم‌تری هم هستند که شناخت آن‌ها برای هر طراحی لازم است. مثل دو سیستم رنگی کاهشی و افزایشی که شاید کمتر در مورد آن‌ها شنیده باشید که در ادامه در مورد آن‌ها بیشتر صحبت می‌کنیم.

سیستم رنگی کاهشی

این سیستم رنگی رنگ‌ها را با هم ترکیب می‌کند. یعنی تعداد طول موج‌های رنگی منعکس شده از یک سطح را کم می‌کند. در واقع روی رنگدانه ها، رنگ‌ها و … حالت‌های خاصی را اعمال می‌کند. CMYK یک سیستم رنگی کاهشی است. از ترکیب رنگ‌های CMYK با هم به رنگ‌های ثانویۀ آن که RGB (قرمز، سبز و آبی) هستند می‌رسیم. این سیستم رنگی مربوط به منابع نوری مانند پروژکتورهای تصویر است.

سیستم رنگی افزایشی

این سیستم رنگی رنگ‌ها را با نور ترکیب می‌کند. بنابراین تعداد طول موج های رنگ را زیاد می‌کند. RGB یک سیستم رنگی افزایشی است. با ترکیب رنگ‌های RGB با هم رنگ‌های ثانیۀ آن که همان CMYK (فیروزه‌ای، ارغوانی و زرد) هستند تولید می‌شوند. (اگر با چرخۀ رنگ آشنا نیستید، می‌توانید در این لینک در مورد آن‌ها بخوانید.)

نکته: وقتی سه رنگ اول CMYK با هم ترکیب شوند، از لحاظ تکنیکی رنگ سیاه را تولید می‌کنند. البته این سیاه، یک رنگ سیاه خالص نیست و در ضمن برای کارهای چاپی بهتر از سیاه خالص جواب می‌دهد. به همین دلیل بین جوهرهای پرینترهای رنگی، رنگ سیاه با K داریم که همین سیاه حاصل از ترکیب این سه رنگ است. رنگ‌های RGB قرمز، سبز و آبی هستند که از ترکیب آن‌ها رنگ سفید تولید می‌شود. این رنگ سفید هم سفیدی است که ما در صفحه نمایش‌ها می‌بینیم و از لحاظ تکنیکی با سفیدی که می‌شناسیم کمی متفاوت است.

کاربرد سیستم‌های رنگی RGB و CMYK

به طور کلی تمام طرح‌های دیجیتالی باید در سیستم رنگی RGB باشند. اما وقتی قرار است پرینتت گرفته شوند و روی کاغذ بروند، باید سیستم رنگی آن‌ها را به CMYK تغییر دهیم. حالا شاید بپرسید اگر در مرحلۀ طراحی دیجیتالی سیستم رنگی طراحیتان RGB باشد و برای چاپ آن را به CMYK تبدیل کنید چه می‌شود؟

اگر طرحتان را با سیستم رنگی RGB پرینت بگیرید، می‌بینید که رنگ‌های روی کاغذ با رنگ‌های طرحتان در صفحه نمایش فرق می‌کنند. البته اصولاً وقتی کارتان را به دفاتر خدمات کامپیوتری برای پرینت می‌دهید، آن‌ها خودشان طرحتان را اول به سیستم رنگی CMYK تبدیل می‌کنند و بعد پرینت می‌گیرند (بعضی از پرینترهای جدید هم خودشان این تبدیل را انجام می‌دهند). در این صورت می‌بینید نتیجۀ چاپ طرحتان با تصوراتتان متفاوت است. پس بهترین کار این است که اگر می‌خواهید در نهایت طرحتان را چاپ کنید، خودتان طرحتان را از اول یا قبل از پرینت به سیستم CMYK ببرید و رنگ‌ها را طبق این سیستم رنگی تنظیم کنید تا نتیجۀ چاپ دقیقاً همان چیزی شود که انتظارش را دارید.

توجه به سیستم رنگی در طراحی همیشه مقولۀ مهمی است. ولی زمانی که در حال طراحی برای یک پروژۀ مهم یا برندهای تجاری هستید، بسیار مهم‌تر هم می‌شوند. چون این موضوع برای یک برند خیلی اهمیت دارد که مثلاً رنگ سبز لوگوی آن برند در وب‌سایت دقیقاً مثل همان رنگ سبز در نسخۀ چاپی برای تبلیغاتش باشد.

پس اگر مطمئنید که طرحتان قرار است همیشه در نسخۀ دیجیتالی باشد، می‌توانید (و حتی بهتر است) که از سیستم رنگی RGB استفاده کنید. اما وقتی قرار است هم نسخۀ دیجیتالی و هم نسخۀ چاپی (یا فقط نسخۀ چاپی) داشته باشید، تنها راه برای اطمینان از این که رنگ‌ها در نسخۀ دیجیتالی و چاپی یکسانند، این است که از اول از سیستم رنگی CMYK استفاده کنید.

نگاهی عمیق تر به RGB

سیستم های رنگی افزایشی مانند RGB، به خاطر اینکه شما رنگ ها را به هم اضافه می‌کنید تا جایی که به رنگ سفید برسید، اینطور نام گرفته‌اند. که وقتی به این فکر کنید که رنگ ها، از طریق نور ایجاد شده‌اند، این موضوع منطقی به نظر می رسد. سیستم های رنگی افزایشی مانند RGB در متریال های دیجیتال استاندارد به حساب می‌آیند.

رنگ های افزایشی با نور ساخته می‌شوند. هرچه نور بیشتری اضافه کنید، رنگ های روشن‌تری خواهید داشت.

سیستم رنگی افزایشی RGB در برابر CMYK، برای چشم انسان ملموس‌تر است. ما ۳ نوع گیرنده نوری مخروطی در چشم داریم؛ یکی برای موج نور قرمز، یکی برای سبز و دیگری برای آبی. مغز ما این سه نور را از طریق این سه گیرنده نوری دریافت می‌کند و به میلیون ها رنگی که می شناسیم، تفسیر می نماید.

رنگ های RGB اولین بار در سال ۱۸۶۱ توسط James Clerk Maxwell یک فیزیک‌دان و ریاضی‌دان مطرح، وقتی می خواست یک تصویر رنگی بسازد، استفاده شدند. او سه تصویر از یک سوژه با سه فیلتر رنگی آبی، سبز و قرمز گرفت و وقتی یک نور سفید روی تمام آنها تاباند، توانست یک تصویر کاملاً رنگی به دست آورد.

CMYK چطور؟

در حالیکه سیستم های رنگی افزایشی در تصویرسازی دیجیتال به عنوان استاندارد مورد قبول قرار گرفته‌اند، سیستم های رنگی کاهشی مانند CMYK در متریال های چاپی به عنوان استاندارد تلقی می‌شوند. این مساله می‌تواند مشکلاتی درباره بازتولید رنگ های دقیق را در پی داشته باشد. چراکه صفحه نمایش های دیجیتال می‌توانند رنگ های بسیار بیشتری نسبت به جوهر یا رنگ های چاپی تولید کنند.

در بیشتر کارهای چاپ رنگی، شما با یک بک گراند سفید رو به رو هستید که جوهرهای سیاه، زرد، ارغوانی و فیروزه ای، بخش هایی از آن را بلاک می‌کنند و رنگ های مختلفی را می‌سازند. در واقع نور را از سطح اصلی حذف کرده و به همین خاطر اصطلاح subtractive را به کار می بریم.

سیستم های رنگی کاهنده مانند CMYK در متریال های چاپی به کار می روند.

مشکل در تبدیل RGB به CMYK

یکی از مهمترین مشکلاتی که به عنوان طراح گرافیک ممکن است با آن مواجه شوید، تبدیل تصاویر RGB به CMYK است. بعد از چاپ متوجه می شوید که رنگ ها همانطور که می خواستید درنیامده‌اند. وقتی متریال های چاپی می‌سازید باید مطمئن شوید که فایل شما CMYK است و از کدرنگ های درست برای طراحی خود استفاده می‌کنید.

این داستان ادامه دارد…

هر چند نکاتی که در این مطلب گفتیم برای شناخت رنگ‌ها خیلی مهم‌اند، اما مقولۀ رنگ‌ها خیلی وسیع‌تر و البته هیجان انگیزتر از این‌هاست. اگر واقعاً به شناخت رنگ‌ها علاقه دارید، باید در دنیای بی نظیر رنگ‌ها بیشتر قدم بردارید. می‌توانید وارد این لینک شوید و مطالب متنوع و جذابی را در مورد رنگ‌ها بخوانید.