طراحی بسته بندی | گام به گام تا خلاقیت

آیا تا به حال به طراحی بسته بندی آنچه در طول روزمرگی خود با آن مواجه هستید، از خوراکی‌ها بگیر تا لوازم منزل و برقی و سایر موارد، توجه کرده اید؟ بطری آب میوه‌ای که می‌نوشید. جعبه‌ای که لب تاپتان در آن بسته بندی شده و از سمت فروشنده به دست شما می‌رسد. یا حتی پاکت چیپس مورد علاقه‌ای که امروز میل کرده اید. این‌ها تنها سه مثال از بسته بندی‌هایی است که در طول روز به سادگی ظرف چند ثانیه بدون توجه به طراحی آن، بازشان می‌کنید و به دور می‌اندازید. اما واقعیت این است که ماجرا به همین سادگی نیست.

در پشت طراحی هر یک از این اقلام، متخصصان کارآزموده‌ای قرار دارند که با تکیه بر دانش به روز شده آنچه طراحی بسته بندی نامیده می‌شود، پس از ساعت‌ها تلاش سعی در ارائه خلاقانه‌ترین شکل طراحی بسته بندی هر وسیله‌ای هستند.

تلاش این متخصصین در جهت افزایش تقاضای مشتری برای کالایی است که آن‌ها درصدد طراحی بسته بندی آن می‌باشند. آن‌ها باید از طراحی زیبای آنچه روی جلد و بسته بندی نقش می‌بندد مطمئن شوند. درواقع هدف آن‌ها کار روی ساختار زیبایی شناختی ذهن مشتری و تحریک آن برای جلب هرچه بیشترش به سمت یک کالا است. اینکار قرار است در وهله اول، با طراحی بسته بندی در جهت برجسته کردن ویژگی‌های یک برند صورت بگیرد.

به این دنیای ناشناخته خوش آمدید. در ادامه شما را با اطلاعات بیشتری در مورد تخصص طراحی بسته بندی آشنا می‌کنیم.

بگذارید در ابتدا با این سوال شروع کنیم که منظور از طراحی بسته بندی چیست؟

نوعی از طراحی گرافیکی است، که به واسطه آن شرکت تولید کننده یک کالا می‌تواند به سادگی محصول خود را از سایر رقبا متمایز کرده و در عین حال ارزش تولید خود را بالا ببرد و به تقویت برند خود در بازار رقابت بپردازد. بدون اینکه بخواهد از تبلیغات دیجیتالی، چاپ بروشور و یا حتی بیلبورد استفاده کند. وسیله تبلیغاتی اینجا همان پاکتی است که محصول در آن قرار می‌گیرد. جعبه ای که کالا در آن بسته بندی می‌شود. حتا ساده‌تر از این‌ها، برچسب روی تولیدات که می‌تواند به راحتی کار تبلیغاتی یک برند را انجام دهد.

جیم جکسون از طراحان شناخته شده این صنعت است. او در این رابطه می‌گوید: تمام آنچه یک بسته بندی را تشکیل می‌دهد، نام یک برند، لوگوی شرکت تولید کننده، حتی رنگ استفاده شده در طراحی بسته بندی، همگی شخصیت این بسته را شکل می‌دهند که از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و در مجموع معرف آن محصول می‌باشد. او می‌گوید از اینکه وارد یک مغازه شود و طراحی خود را ببیند بسیار لذت می‌برد. چرا که دیدن تاثیر طراحی بسته بندی‌اش روی میزان فروش یک محصول باعث افتخار اوست. وی می‌افزاید: شما می‌توانید با یک طراحی درست به سادگی کمک بسیار زیادی به افزایش فروش یک محصول کنید تا موفقیت در تولید را بالا ببرید.

زاکاری روپرت، طراح بسته بندی با شیتز، می‌گوید: از نظر من طراحی بسته بندی باید جذابیت دیداری (بصری) فوق العاده‌ای داشته باشد و در عین حال اطلاعات مربوط به محصول و برند درج شده روی آن باید به راحتی قابل رویت و دسترسی باشد.

آنچه از کل این تلاش حاصل می‌شود، ایجاد جذابیت برای کشش خریدار به سمت بررسی و انتخاب محصول بوده که قرار است منجر به فروش بیشتر آن شود.

طراحان بسته بندی چه می‌کنند؟

کافی است وارد محیط کار یک طراح بسته بندی شوید. پر از سرنخ‌های فراوان در مورد این حرفه است. به طور مثال دن وندر‌هار، طراح بسته بندی برای CBX، میز کار خود را یک مانیتور ۳۰ اینچی توصیف می‌کند که تا جای ممکن انواع طراحی‌ها به شکل پراکنده روی صفحه نمایش‌اش نمایان است.

اتاق کنفرانس‌های بزرگ، تخته‌های وایت برد و دیجیتالی فراوان، همگی پر از پروژه‌های در دست انجام از طراحی‌هایی است که قرار است برای تولیدات مختلف صورت گیرد. با این روش طراحان مرتب به مقایسه کارها پرداخته تا بتوانند بهترین طراحی بسته بندی را برای محصولی که قرار است به تازگی وارد بازار شود انتخاب کنند. این کار حتی می‌تواند شامل طراحی جدید برای بسته بندی محصولی باشد که مدت‌هاست در بازار عرضه می‌شود. تا در نتیجه تقاضا برای خرید این محصول افزایش پیدا کند.

برخی از طراحان در منزل کار را انجام می‌دهند و شرکتی که با آنها طرف قرارداد است کار تمام شده را به مشتری ارائه می‌دهد. برخی دیگر از طراحان با آژانس‌های خلاقی کار می‌کنند که در عرضه محصول و توسعه یک برند تخصص ویژه دارند. این بدان معناست که یک طراح گاهی دقیقاً باید آن طرحی را که مد نظر یک برند است عیناً مطابق توصیفات و خواسته او طراحی کند و نظر شخصی خود را دخیل نکند. اما گاهی کار به عهده خود طراح است و از او خواسته می‌شود که برای یک طراحی جدید نبوغ خود را به خرج داده و طرحی جذاب و نو را خلق کند.

به طور مثال یک شرکت تولید کننده شکلات‌های انرژی بار را در نظر بگیرد. با محصولش به سراغ طراح می‌آید و از او می‌خواهد فرمت قابل پیش بینی جعبه حاوی این شکلات‌ها را تغییر دهد. طوری که به نظر برسد با انرژی موجود در آنها جعبه در حال منفجر شدن است. یا ممکن است از شما بخواهند که بسته بندی اولیه در پلاستیک باشد تا دانه‌های آجیل درون شکلات کاملاً دیده شود و جعبه رویی کاغذی باشد. اندازه‌ها را می‌دهد و می‌رود. این طراحی نیاز به خلاقیت فراوان دارد اما در عین حال محدودیت‌های موجود در پیاده کردن کار هم باید لحاظ شود.

جعبه دوم باید طوری طراحی شود که بسته‌های کوچک انرژی بار به زیبایی در آن جای بگیرند. در کنار این هم اطلاعات خواسته شده از قبیل نام و آدرس شرکت تولید کننده، وزن و جدول ارزش غذایی روی جعبه درج می‌شود. به علاوه جایی مناسب و دقیق برای بارکد نمایانگر آن برند هم باید در نظر گرفته شود. تا در زمان محاسبه توسط صندوق پرداخت، دستگاه قادر به خواندن آن باشد. همچنین مواد تشکیل دهنده محصول هم باید روی جعبه نوشته شود. بعد از در نظر گرفتن تمامی این موارد حالا نوبت به انتخاب مقوای مناسب با توجه به وزن درخواستی تولید کننده محصول است. رنگ این مقوا و تکنیک‌های چاپ به همراه تصاویر گرافیکی معرف محصول، همگی محتوای طراحی بسته بندی را تشکیل می‌دهند.

چه فاکتورهایی در امر بسته بندی حائز اهمیت است؟

ظاهر تاثیر گذار طراحی بسته بندی

وقتی صحبت از یک طراحی خلاقانه و موفق، به میان می‌آید تنها نوع آوری در طراحی مد نظر نیست. یکی از مهم ترین فاکتور‌ها قابل تشخیص بودن و به چشم آمدن بسته بندی است.

جکسون می‌گوید که یکبار کاری را برای طراحی مجدد بسته بندی‌اش به نزد او آورده بودند. طراحی مجدد انجام شد و محصول با طراحی بسته بندی جدید به بازار ارائه شد. اما در نهایت ناباوری فروش کاهش پیدا کرد. دلیل این امر را از مشتریان جویا شدند. فهمیدند که بسته بندی به گونه‌ای بوده که آن‌ها متوجه وجود کالا در طبقات فروشگاه نمی‌شدند و نمی‌توانستند آن را پیدا کنند. این یعنی شکست یک طراحی بسته بندی. برای همین شرکت تولید کننده بدون در نظر گرفتن هزینه‌ای که بابت طراحی جدید داده بود، بلافاصله بسته بندی قدیمی را جایگزین کرد و مشکل برطرف شد.

الهام گرفتن از بسته بندی خلاقانه

یک طراح موفق دو چشم دارد، دو چشم دیگر هم باید قرض بگیرد. تمامی خلاقیت‌های به کار رفته در انواع بسته بندی‌های پیرامونش می‌توانند الهام بخش کارهای در پیش روی او باشند. کارهای موفق پیشین در کنار ایده‌های نو، طراحی بسته بندی‌های جدید و موفق را در پی خواهد داشت.

جکسون می‌گوید زمانی که برای خرید می‌رود ساعت‌ها در یک قفسه وقت صرف بازدید از بسته بندی‌ها و زیر و رو کردن آن‌ها می‌کند تا ببیند چطور ارائه شده‌اند و بازخورد مردم در رابطه با آن‌ها چگونه است.

او می‌گوید از تماشای آنلاین تابلوهای Pinterest الهامات زیادی می‌گیرد و همه را در حافظه خود ضبط می‌کند. وبلاگ‌های طراحی را هم مورد بررسی قرار می‌دهد تا بتواند در زمان کار همه آن‌هار را مورد استفاده قرار دهد. حتی ممکن است ایده‌ای را که از دیدن یک وبلاگ گرفته مدت‌ها بعد در کاری دیگر لحاظ کند.

Vonder Haar The Dieline از سایت‌های معتبر توصیه شده توسط اوست. او به این دو منبع بسنده نکرده و می‌گوید تماشای فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی هم الهام‌بخش بسیاری از ایده‌های طراحی بسته بندی‌های اوست.

چه چیزی طراحی بسته بندی را از دیگر طراحی‌ها متفاوت می‌سازد؟

در طراحی بسته بندی شما توسعه و پیشرفت مهارت‌های طراحی را در محیط مسطح می‌بینید در حالی که کار در محصولی با عمق و دارای بعد دیده می‌شود. تفاوت در دیدن قوطی نوشابه در دست شما با تصویر آن روی پوستر است. وقتی می‌خواهید طراحی بسته بندی را روی کاغذ یا مقوا به چاپ برسانید کار بسیار متفاوت‌تر از پیاده کردن این طراحی روی فلز یا بطری پلاستیکی است.

فضای ارائه کار هم اهمیت دارد. مثلاً اگر قرار است بسته بندی در قفسه‌های یک فروشگاه یا مغازه قرار بگیرد، انعکاس نورهای فلورسنتی بر روی بسته بندی، دیده شدن محصول را تحت الشعاع قرار می‌دهد. در واقع شما فقط چند ثانیه وقت دارید تا کالا به چشم مشتری بیاید و او دست دراز کرده بسته بندی را بردارد و بررسی کند.

نکته بعدی محل قراردادن بسته بندی‌هاست که در واقع نقش زمینه کار را بازی می‌کنند. شکل و رنگ آمیزی باید طوری باشد که طراحی بسته بندی شما در بین سایر بسته بندی‌ها به چشم مشتری بیاید و کاملاً دیده شود و در کمتر از چند ثانیه متمایز از دیگر محصولات، انتخاب شود. طراحی بسته بندی باید به گونه‌ای باشد که بتواند حس کنجکاوی مشتری را تحریک کرده و او را ترغیب به لمس محصول کند. در واقع نوعی ارتباط عاطفی بر قرار شود.

مضرات طراحی بسته بندی چیست؟

اشکال عمده در تاثیرات زیست محیطی حجم گسترده ضایعات مربوط به آن است. به طور مثال بسته بندی اسباب بازی‌ها که به غیر از کارتن آن تعدادی بند پلاستیکی و زیپ دور تا دور آن‌ها بسته شده. زمان باز کردن بسته بندی کار برای والدین سخت می‌شود. ولی عمده طراحی آن‌ها برای استفاده مناسب در قفسه‌های مربوطه در فروشگاه‌هاست. به هر حال تقاضا برای بسته بندی‌های ساده‌تر در حجم و وزن کمتر که حداقل ضایعات را دارند، بیشتر است. بسته بندی‌هایی سازگار با محیط زیست یا قابل بازیافت.

مثلا بسته بندی صابونی را در نظر بگیرید که از مواد قابل بازیافت ساخته شده و در میان آن دانه قابل کاشت یک گیاه وجود دارد. این طراحی بسته بندی نه تنها برای طرفداران محیط زیست بسیار جالب است بلکه برای افراد معمولی هم جذابیت قابل توجهی دارد. برای پیشی گرفتن در این کار باید از خلاقیت‌های این چنینی استفاده کرد.

چگونه می‌توان یک طراح بسته بندی شد؟

همانطور که در ابتدای این مقاله خواندید طراحی بسته بندی زیرمجموعه طراحی گرافیک است. بازار کار آن هیچوقت اشباع نمی‌شود. چراکه شما تا همیشه تولیدات الکترونیکی، خوراکی‌ها، اسباب بازی‌ها، لوازم آرایشی و بهداشتی و انواع و اقسام محصولات را خواهید داشت. در کنار هر تولیدی طراحی بسته بندی نهفته است.

پس اگر بدنبال تحصیلات آکادمیک و حرفه‌ای در این زمینه هستید با گرفتن لیسانس طراحی گرافیک کار را آغاز کنید. به دنبال آن، تسلط شما در کار با ابزارهایی چون Adobe Illustrator و Photoshop نتیجه حاصله را بهبود می‌بخشد. اگر می‌خواهید از بهترین‌های این رشته باشید سعی کنید کار با ساخت ماکت برای طراحی بسته بندی را هم انجام دهید. حس لامسه را دست کم نگیرید. تجربه عملی در این کار راندمانتان را بالا می‌برد.

کلام آخر

قدم بعدی در این مسیر چیست؟ اگر دوست دارید که نتیجه طراحی بسته بندی خود را در قفسه‌های فروش ببینید، طراح گرافیکی شدن، انتخاب مناسبی برای شماست. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به مقاله دیگری از ما “گرافیک دیزاینر بشوم یا نه؟ ۶ سوالی که باید از خود بپرسید.” مراجعه کنید.