استفاده از فضای منفی در لوگو
استفاده از فضای منفی در لوگو، طراحی لوگو را هوشمندانهتر و جذابتر میکند. همه ما میدانیم که حس کشف کردن، یکی از لذتبخشترین تجربههای انسانی است؛ فضای منفی در لوگو هم در واقع به مخاطب چنین حسی را القا میکند. در واقع با بهکارگیری تکنیک فضای منفی، لوگوی شما چشم مخاطب را بیش از یک لوگوی معمولی به خود متمرکز میکند و همین تاثیر کمنظیری را برای طراحی شما ایجاد میکند. مخاطب با نگاه کردن به لوگوی شما و کشف فضای منفی استفاده شده در آن و معنی احتمالی آن، از مشاهده خود لذت میبرد.
استفاده از این تکنیک میتواند کار شما را تا حد زیادی ارتقا دهد و این مطلب هم به بررسی راه های استفاده از فضای منفی در لوگو اختصاص دارد. اما مطالعه این مطلب به تنهایی نمیتواند شما را به یک طراح موفق در بهرهگیری از فضای منفی تبدیل کند. با این حال، پس از خواندن این مقاله به خوبی میتوانید افکار خود را در جهت طراحی چنین لوگویی هدایت کنید.
در این صفحه میخوانید:
منظور از فضای منفی در لوگو چیست؟
فضای منفی به فضای خالی بین اجزای مختلف لوگو گفته میشود که شیوه طراحی و بکارگیری آن، نقشی را در انتقال مفهوم لوگو ایفا میکند. همین تعریف، تفاوت فضای خالی و فضای منفی را مشخص میکند. فضای خالی، صرفا فاصله بین اجزای لوگو است؛ اما اصطلاح فضای منفی هنگامی به کار میرود که از این فضای خالی نیز در جهت معناداری استفاده شود. البته فضای منفی را به دو روش میتوان به کار برد. شما میتوانید از فضای منفی در لوگو برای نشان دادن مفاهیم فرعی استفاده کنید و یا سوژه اصلی خود را در قالب آن بیان کنید. شاید بهتر باشد مفهوم فضای منفی در لوگو و انواع آن را با چند مثال تصویری بیان کنیم، چرا که موضوعات مرتبط با گرافیک و تصویر را نمیتوان فقط با استفاده از متن و توضیح به خوبی منتقل کرد.
چند مثال از کاربرد فضای منفی در لوگو
در مثالهای زیر میتوانید استفاده از فضای منفی در طراحی لوگو را مشاهده کنید. سعی کردهایم هرکدام از این نمونهها را طوری انتخاب کنیم که یک نوع از کاربرد چنین تکنیکی را نشان دهند. بدون شک مثالهای بسیار زیادی را میتوان برای هرکدام از آنها نشان داد؛ ولی ما به سه مثال نمونه اکتفا میکنیم.
ساخت خطای بصری
این نمونه از خطای دید که احتمالا بسیاری از ما آن را قبلا دیدهایم، یک مثال عالی و کلاسیک از فضای منفی است. احتمالا در نگاه اول، یک مرد را در حال کشیدن پیپ میبینید؛ اما با اگر نگاه دقیق تری داشته باشید، صورت یک زن نیز به چشم میآید. بخش مشکی تصویر فضای مثبت و بخش سفید آن فضای منفی است.
مفهوم نهفته در لوگو شرکت Fedex
لوگوی شرکت پستی Fedex یک مثال خوب از کاربرد هوشمندانه فضای منفی در لوگو کسب و کار است. احتمالا اگر با مفهوم فضای منفی آشنا نباشید، پیدا کردن آن در این لوگو برایتان مقداری سخت باشد. اما اگر به فضای بین حروف E و X نگاه کنید، متوجه یک فلش کوچک میشوید. این فلش بیانگر پویایی و سرعت این شرکت حمل و نقل است. چشم مخاطب پس از پیدا کردن این بخش پنهان لوگو، از کشفی که کرده است لذت میبرد و همین، باعث به یاد ماندنی شدن لوگو میشود.
همانطور که میبینید، تشخیص فضای منفی استفاده در لوگوی فدکس کار چندان سادهای نیست، با این حال بسیاری از طراحان، استفاده از منفی در لوگو را تا این حد پنهان به کار نمیبرند. نکته مهم این است که نمایان بودن فضای منفی را متناسب با لزوم نمایش آن در نظر بگیرید. مثلا در اینجا، عدم تشخیص فلش، خللی در مفهوم کلی لوگو ایجاد نمیکند.
امید برای کودکان آفریقایی، نمونهای چشمگیر از فضای منفی در لوگو
لوگو امید برای کودکان آفریقایی، یک مثال دیگر از فضای منفی در لوگو است که به خوبی و بسیار هوشمندانه اجرا شده است. تشخیص نقشه قاره آفریقا در فاصله بین کودک و مادر، کار چندان دشواری نیست. همانطور که میبینید، ارتباط لوگو با قاره آفریقا بخش مهمی از مفهوم آن است، برای همین، طراح آن را طوری به تصویر کشیده است که در همان نگاه اول بتوان آن را مشاهده کرد.
چگونه فضای منفی در لوگو را به کار ببریم؟
راهکارهایی که در این بخش شرح میدهیم، به شما در طراحی لوگو با استفاده از فضای منفی کمک میکند. فراموش نکنید که به کار بردن فضای منفی در لوگو، بستگی زیادی به تخیل شما، مفهوم لوگوی مورد نظرتان و کاربرد آن دارد؛ برای همین نمیتوان چیزی تحت عنوان آموزش قدم به قدم فضای منفی در لوگو ارائه داد.
در واقع در این قسمت قصد داریم راهنماییها و ترفندهایی در اختیارتان بگذاریم که پتانسیل فضای منفی و ارزشهای موجود در آن را بهتر درک کنید. با مطالعه این راهکارها قادر خواهید بود آنها را در موقعیتی که نیاز دارید به کار برده و یک لوگوی خلاقانه و اثرگذار طراحی کنید.
از کجا شروع کنیم؟
توصیه میکنیم کار را با لوگوهای متنی و یا حاوی نماد شروع کنید. اگر روش متنی را انتخاب میکنید، کلمه یا عبارت خود را بنویسید و چنانچه قصد استفاده از نمادها را دارید، به آنها دقت کنید تا تصاویری که ممکن است به کارتان بیاید را پیدا کنید.
پیدا کردن هوشمندانه فضای منفی در لوگو
یکی از بهترین راهها برای خلق کردن فضاهای منفی، توجه به زاویهها برای یافتن شکلهای مختلف است. با پیدا کردن یک شکل، ایجاد ارتباط بین آن و مفهومی که در نظر دارید، سادهتر میشود. برای درک بهتر این مرحله، به تصویر زیر توجه کنید.
البته لوگویی که در این تصویر مشاهده میکنید قطعا لوگوی جالبی به نظر نمیرسد، اما برای بهتر نشان دادن روش استفاده از زوایا، مثال خوبی است. اگر کارتان را با الفبا شروع کردهاید، توصیه میکنیم پس از پیدا کردن شکل یا زاویه مورد نظرتان، آن را به صورت ایزوله به یک کاغذ منتقل کنید. این کار به شما کمک میکند بتوانید به راحتی با آن بازی کنید. حالا باید سعی کنید این فضای منفی را با یک بخش از طرح مورد نظرتان هماهنگ کنید تا نتیجه دلخواهتان حاصل شود.
این تکنیک یعنی پیدا کردن شکلها در فضای منفی، هنگام کار روی لوگوهای مبتنی بر تصویر نیز کاربرد پیدا میکند. برای مثال به نمونه زیر توجه کنید.
این طراحی خلاقانه مربوط به یکی از تبلیغات شرکت خودروسازی فیات است. در اینجا با استفاده از فضای منفی در لوگو، حرف N و تصویری از یک سگ با یکدیگر آمیخته شدهاند. جالب اینجاست که فیات در شعار خود مستقیما به کاربرد فضای منفی اشاره کره است: “شما نمیتوانید متن و سگ را به صورت همزمان ببینید. در حین رانندگی پیامک ندهید.”
همپوشانی در فضای منفی در طراحی لوگو
پیدا کردن پتانسیلهای موجود در یک طرح برای اجرای فضای منفی هوشمندانه، دشوارترین کار در فرآیند طراحی لوگو با فضای منفی محسوب میشود. برای همین، در این بخش سعی میکنیم راهنمایی بیشتری در اختیارتان قرار دهیم. ایجاد همپوشانی میتواند فرصت خوبی را برای خلق فضای منفی در لوگو در اختیارتان قرار دهد. دو شئ یا شکل را در نظر بگیرید که بخشی از آنها روی هم قرار گرفته و اصطلاحا همپوشانی دارند. در چنین حالتی، در نظر گرفتن یکی از آنها به عنوان فضای منفی و شکل دیگر به عنوان فضای مثبت، یک راه هوشمندانه برای استفاده از فضای منفی در لوگو خواهد بود. بیایید با هم نگاهی به چند مثال بیندازیم.
در این لوگو، طراح با زیرکی تمام سوارکار روی اسب را به شکل فضای منفی پیادهسازی کرده است. شما با نگاه به این طرح به سادگی میتوانید هم اسب و هم سوارکار آن را تشخیص دهید.
بیایید با دقت بیشتری این طرح را بررسی کنیم. کلید موفقیت طراح در اجرای فضای منفی در لوگو، همان چیزی است که شما نیز باید آن را به کار بگیرید. همانطور که میبینید، فضای منفی استفاده شده در این طرح، از سه جهت توسط فضای مثبت احاطه شده است. میتوان گفت که در اکثر مواقع اگر چنین شرایطی را به عنوان پیشنیاز حداقلی در طراحی در نظر نگیرید، فضای منفی شما نمیتواند گویا و واضح دیده شود. البته این موضوع را نباید با مخفی بودن فضای منفی که در مورد لوگوی فدکس به آن اشاره کردیم اشتباه بگیرید. در آنجا، پنهان کاری در نمایش دادن فضای منفی یک مزیت محسوب میشد؛ اما چیزی که اکنون در مورد آن صحبت میکنیم، گنگ بودن و عدم توانایی لوگو در انتقال مفهوم مورد نظر طراح است.
نکته مهم
گرچه رعایت نکتهای که گفتیم، در اکثر مواقع کمک کننده است، اما در برخی موارد نیز نیازی به انجام این توصیه نیست. همین که آن را گوشه ذهن خود داشته باشید تا بتوانید در موقع لزوم آن را به کار بگیرید، کافی خواهد بود. در برخی موارد میتوان بدون احاطه کردن سه طرف از فضای منفی، مفهوم را به خوبی منتقل کرد؛ در این صورت نیازی نیست خود را مقید به پیادهسازی این قانون کنید.
این طراحی نیز از همپوشانی برای ساخت فضای منفی در لوگو استفاده کرده است. در این طرح نیز میتوانید رعایت نکتهای که گفتیم را ببینید. دستهای خرس سیاه یا همان فضای منفی، از چند جهت توسط فضای مثبت طرح یعنی بدن خرس سفید احاطه شدهاند.
همپوشانی نه تنها در لوگوهای تصویرمحور، بلکه در طراحی لوگوهای مبتنی بر حرف و کلمه نیز کاربرد دارد. عکسهای زیر دو مثال جالب از بکارگیری همپوشانی برای ایجاد فضای منفی در لوگو هستند.
در این لوگو حرف S با دو حرف u و a همپوشانی دارد. همانطور که میبینید، ترکیب این سه حرف کلمه usa را به زیبایی به تصویر کشیده است.
در اینجا نیز طراح توانسته است با همپوشانی حرف S، کلمه Illusion به معنی توهم و خطای دید را نشان بدهد.
تکنیک همپوشانی، یک روش پرکاربرد برای ایجاد فضای منفی در لوگو هایی است که مبتنی بر متن ساخته میشوند. در ادامه، این تکنیک را به صورت قدم به قدم دنبال میکنیم.
ابتدا متن خود را بنویسید
سپس فاصله بین حروف را کم کنید.
در محلی که میخواهید فضای منفی ایجاد کنید، یک کادر مشکیرنگ درست کنید. (هر رنگی که متن خود را با آن نوشتهاید)
رنگ حرفی که میخواهید در فضای منفی نمایش داده شود را به سفید تغییر دهید.
سایهها و فضای منفی در لوگو
درست همانطور که از تکنیک همپوشانی برای فضای منفی استفاده کردیم، میتوان آن را به شیوهای هوشمندانه برای نمایش سایهها نیز به کار گرفت. برای درک بهتر این روش، یک شئ سهبعدی را در مقابل یک منبع نور تصور کنید. شیوه قرار گرفتن شئ در مقابل نور را به گونهای مجسم کنید یه سطح از آن روشن شده و سطح کناری آن تاریک (سایه) باشد. بخش روشن تصویر را فضای مثبت و بخش تاریک آن را فضای منفی در نظر بگیرید. البته برعکس این موضوع را هم میتوانید مجسم کنید؛ یعنی بخش روشن را فضای منفی و بخش سایه دار را فضای مثبت در نظر بگیرید. به همین راحتی میتوانید یک لوگوی عالی با استفاده از کاربرد فضای منفی طراحی کنید. تماشای دو مثال زیر که با همین روش ساخته شدهاند، به درک بهتر موضوع به شما کمک میکند.
حیوانات و فضای منفی
حیوانات بهترین سوژهها برای تمرین ساخت فضای منفی در لوگو هستند. حیوانات از این جهت در ساخت فضای منفی پرکاربرد هستند که ما با فرم بدن آنها آشنایی داریم؛ برای همین در اکثر موارد، به محض دیدن آنها حتی در فضای منفی میتوانیم متوجه حضورشان بشویم. توصیه میکنیم کار خود را با تمرین ساخت چنین لوگوهایی آغاز کنید. ساخت لوگو حیوانات به شما کمک میکند به مرور درک بهتری از تکنیک های ساخت فضای منفی در لوگو پیدا کرده و برای طراحی لوگوهای پیچیدهتر آماده شوید.
در ادامه، سه متد مختلف برای ساخت لوگو با فضای منفی که در آن از طرح حیوانات استفاده شده است، ارائه میدهیم. پیشنهاد میکنیم هر سه روش را به دقت مطالعه و آنها را تمرین کنید. با این کار، قادر خواهید بود روش مناسب برای اجرای هر ایدهای را به سرعت تشخیص داده و با توجه به تجربهای که از تمرین آنها به دست آوردهاید، آن را به راحتی طراحی کنید.
متد اول برای اجرای فضای منفی در لوگو با استفاده از حیوانات
مرحله اول: نمای روبرویی حیوان را در نظر بگیرید.
مرحله دوم: بدن و چشم حیوان را به عنوان فضای مثبت در نظر بگیرید.
مرحله سوم: صورت حیوان را تبدیل به فضای منفی کنید.
این روش برای به تصویر کشیدن پرندگان و حیواناتی که چهارپا دارند کاربرد دارد. در مثالهای زیر میتوانید کاربرد عملی این روش را ببینید.
متد دوم برای اجرای فضای منفی در لوگو با استفاده از حیوانات
مرحله اول: نمای روبرویی حیوان را در نظر بگیرید (نمای جانبی حیوان را نیز میتوانید مورد استفاده قرار دهید؛ هرچند که به کار بردن نمای بغل، کار شما را کمی دشوار تر خواهد کرد.)
مرحله دوم: دستها را رسم کنید و یک شئ یا غذا در دست حیوان قرار دهید.
مرحله سوم: شئ مورد نظر را به همراه چشمان حیوان به عنوان فضای منفی طراحی کرده و بدن حیوان را فضای مثبت در نظر بگیرید.
این روش برای به تصویر کشیدن حیواناتی که قادر به استفاده از دستان خود هستند، مانند جوندگان و پستانداران کاربرد دارد. مثالهایی از کاربرد این متد را در ادامه میبینید.
متد سوم برای اجرای فضای منفی در لوگو با استفاده از حیوانات
مرحله اول: نمای روبرو یا جانبی یک حیوان را در نظر بگیرید.
مرحله دوم: بدن حیوان را به عنوان فضای مثبت مجسم کنید.
مرحله سوم: بین پاهای حیوان، از یک آبجکت یا حیوان دیگر برای ساخت فضای منفی در لوگو استفاده کنید.
این شیوه از طراحی را میتوان برای به تصویر کشیدن حیوانات مختلف به کار برد. مشاهده دو مثال زیر، به درک و اجرای صحیح این تکنیک کمک میکند.
نکاتی که در استفاده از فضای منفی در لوگو باید به آنها توجه کنید
تا اینجای کار، مزیتها و نکات مثبت استفاده از فضای منفی در لوگو را ذکر کردیم. با وجود این، هنگام به کار گیری این تکنیک، باید نکاتی را نیز مد نظر قرار دهید. عدم توجه کافی به این نکات میتواند طراحی لوگو شما را با مشکل مواجه کند.
سادگی لوگو را حفظ کنید
استفاده بیش از حد و اغراق آمیز از فضای منفی، به زیبایی لوگو شما آسیب میزند. سعی کنید فضای منفی را در حد تعادل و آن هم در صورتی که ارزش استفاده کردن داشته باشد اجرا کنید.
فضای مثبت را فراموش نکنید
اجازه ندهید فضای منفی استفاده شده در طراحی لوگو، بخش اصلی کار را زیر سایه خود بگیرد. گاهی توجه بیش از حد به فضای منفی، ممکن است تمرکز شما بر روی سوژه اصلی را به هم بزند و این مساله میتواند شما را از رسیدن به هدف اصلیتان بازدارد.
ارتباط معنایی را حفظ کنید
صرف این که میتوانید یک فضای منفی در لوگوی خود ایجاد کنید، به معنی لزوم انجام این کار نیست. گرچه استفاده از فضای منفی در لوگو میتواند کیفیت کار شما را ارتقا دهد، اما عدم وجود ارتباط موضوعی، قطعا آسیب زا خواهد بود.
خارج از چهارچوب فکر کنید
این توصیه هرا احتمالا در مورد بسیاری از زمینههای طراحی گرافیک شنیدهاید. در مورد طراحی لوگو با فضای منفی هم باید حارج از چهارچوب و کلیشهها فکر کنید. گرچه نباید ذهنتان را به نمونههایی که میبینید محدود کنید، اما با بررسی آنها میتوانید از شیوه تفکر طراحان آنها باخبر شوید. توصیه میکنیم با جستجو در اینترنت، نمونههای مختلف لوگو با فضای منفی را ببینید تا ذهن شما هم در مورد اجرای ایدههای مختلف، بازتر شود.
کاربرد رنگها در طراحی فضای منفی لوگو را از یاد نبرید
گرچه اکثر مثالهایی که در این مطلب آورده شد، تنها با دو رنگ سیاه و سفید ساخته شده بودند؛ اما لزومی ندارد خودتان را به این دو رنگ محدود کنید. استفاده از رنگهای مختلف در لوگو، مادامی که باعث شلوغی و به هم ریختگی نشود، مجاز است.
سه متد دیگر برای ایجاد فضای منفی در طراحی لوگو
میدانیم که با وجود مثالهایی که زدیم و متدهایی که معرفی کردیم، همچنان ممکن است استفاده از فضای منفی در لوگو برایتان دشوار باشد. برای همین در بخش پایانی، سه متد دیگر را نیز در این زمینه را باهم مرور می کنیم.
۱. استفاده از فضای منفی در لوگو وردمارک (Wordmark)
به لوگوتایپ های زیر نگاه کنید. آیا نمادهای مخفی موجود در آن ها را پیدا می کنید؟ طراحان گرافیک این لوگوها سعی کرده اند نمادهای مرتبط و خلاقانه را در فضاهای منفی نوشته ها جای بدهند. این جای دهی ممکن است در فضای بین دو حرف اتفاق افتاده باشد یا حتی در فضاهای خالی داخل حروفی چون O یا g.
آدرس صفحات طراحان این لوگوها:
Dmitry Litvinenko, Emir Kudic, Kakha Kakhadzen. Deividas Bielskis, Aditya | Logo Designer, Adolfo Teixeira. Leo, Nick Johnston, Sergey Yark.
۲. یک نماد داخل نمادی دیگر
فضای منفی در لوگو لزوماً به معنای استفاده از حروف نوشته ها نیست. بلکه می توان از دو شکل متفاوت برای ساخت معنایی جدید استفاده کرد. بیننده از کشف یک معنای مخفی پشت طراحی شما لذت می برد. سعی کنید این بار دو ایده مجزا را داخل یک طرح بگنجانید. دیدن نمونه های زیر به شما کمک خواهد کرد.
آدرس صفحات طراحان این لوگوها:
Sava Stoic, Ignas, Deividas Bielskis. Dalius Stuoka | logo designer, Adolfo Teixeira, Ramotion. Stefan Kitanović, Sumesh | Logo Designer, Omnium.
۳. استفاده از فضای خالی داخل یک حرف
یکی از انواع لوگوها، Lettermark یا تک حرف است. که معمولاً حرف اول نام برند تبدیل به لوگو می شود. به عنوان یک تکنیک طراحی لوگو می توانید به استفاده از فضای منفی حرف-نماد ها هم توجه کنید. مثال های زیر استفاده های جذابی از این تکنیک هستند.
آدرس صفحات طراحان این لوگوها:
Dmitry Litvinenko, Emir Kudic, Kakha Kakhadzen. Deividas Bielskis, Aditya | Logo Designer, Adolfo Teixeira. Leo, Nick Johnston, Sergey Yark.
جمع بندی
فضای منفی یکی از روشهای ساخت یک طراحی چشمگیر است که با کمک آن میتوانید چشم و ذهن مخاطب خود را برای مدت طولانیتری درگیر کنید. فضای منفی را میتوانید هم در لوگوهای مبتنی بر متن و هم در لوگوهایی که از تصاو.یر تشکیل میشوند به کار بگیرید. برای طراحی لوگو با فضای منفی، نمیتوان یک چهارچوب مشخص و دقیق ارائه داد؛ چرا که هر طرح و هر ایدهای نیاز به خلاقیت مخصوص به خود را دارد. اما مطالبی که در این مقاله در مورد طراحی فضای منفی در لوگو ذکر کردیم، میتواند یاریگر شما در زمینه طراحی لوگو خلاقانه باشد. در انتها، توصیه میکنیم نکاتی که در پایان متن ذکر کردیم را نیز مد نظر قرار دهید تا بتوانید یک لوگو خلاقانه و بدون نقص طراحی کنید.
به خاطر داشته باشید طراحی کردن یک لوگوی چشمگیر و بی نقص با استفاده از فضای منفی، در چشم بر هم زدنی به وجود نمی آید. بلکه نیاز به تمرین و مشاهده بسیار دارد. در بسیاری از اوقات لازم است معنای ژرف یک مفهوم ساده را درک کنید. برای مدتی سعی کنید به جنبه های پنهان و متفاوت کلمات فکر کنید. سعی کنید مفاهیم و لغات مختلف را به تصویر بکشید. نماد بسازید و با حروف یک کلمه بازی کنید. به طراحی به چشم یک بازی شیرین نگاه کنید. موفق باشید.
دیدگاهتان را بنویسید